Etiketsiz Çeviklik: Gerçek Agile Olmak Etiketlere Bağlı Değildir
Son yıllarda teknoloji şirketlerinden büyük holdinglere kadar herkesin dilinde aynı kelime: “Agile” yani çeviklik. Scrum toplantıları, Kanban tahtaları, sertifikalar, çerçeveler, SAFe eğitimleri… Ancak bir dakika duralım. Tüm bunlar gerçekten çevik bir organizasyon yaratıyor mu?
Forbes yazarı Steve Denning’in kaleme aldığı dikkat çekici yazıya göre, birçok şirket kendini “Agile” ilan etse de aslında bu dönüşüm yüzeyde kalıyor. Etiketlerle, metodolojilerle veya çerçevelerle Agile olunmuyor. Asıl mesele, şirketin zihniyetinde ve değerlerinde yatıyor.
Neden Etiket Yetmez?
Agile olmak demek, sadece bir Scrum Master’a sahip olmak, sprint planlaması yapmak ya da Jira kullanmak demek değildir. Bunlar yalnızca araçlardır. Gerçek çeviklik; müşteriyle empati kurmak, hızlıca deneyip öğrenmek ve bürokrasi yerine işbirliği ile karar almak demektir.
Denning bu konuda net: Şirketin üst düzey yöneticileri, Agile’ı sadece bir “verimlilik taktiği” olarak görüyorsa bu yaklaşım başarısızlığa mahkûmdur. Gerçekten çevik olmak, tüm organizasyonun kültürel ve stratejik olarak dönüşüm geçirmesini gerektirir.
Agile’ın Üç Temel Ayağı
Denning, gerçek bir Agile yaklaşımının şu üç temel unsurdan oluştuğunu belirtiyor:
- Müşteri Odaklılık:
Tüm süreçlerin odağı müşterinin gerçek ihtiyaçları olmalı. “Biz ne istiyoruz?” değil, “Müşteri neye değer veriyor?” sorusu merkeze alınmalı. - Sürekli Değer Üretimi:
Ürün ya da hizmet geliştirme süreci aralıksız devam etmeli. Değişime açık, öğrenmeye istekli, iteratif bir çalışma modeli benimsenmeli. - Yetki Dağılımı ve Ekip Özerkliği:
Kararlar merkezden değil, işi bilen ekiplerden gelmeli. Mikroyönetim yerine güven ve sorumluluk paylaşımı esas olmalı.
“Agile Gibi Görünmek” ile “Agile Olmak” Arasındaki Fark
Bugün pek çok firma “Agile Transformation” adı altında çok sayıda danışmanla çalışıyor, eğitimler alıyor. Ancak birçoğu, Denning’in deyimiyle “etiketleri satın alıyor, değerleri değil.” Yani görünüşte çevikler, ama esnek değiller. Görünüşte takım çalışmasına önem veriyorlar, ama kararlar hâlâ en üstten geliyor.
Çeviklik bir davranış biçimidir, bir araçlar listesi değil. Denning’in verdiği örneklerde olduğu gibi, bazı şirketler Scrum uygulamadan da çevik olabilir. Eğer gerçekten hızlı, öğrenen ve müşteri merkezli bir yapı kurabiliyorsanız, etiketlere ihtiyacınız yoktur.
Gerçekten Agile Olmak İçin Ne Yapmalı?
Denning’in önerdiği yaklaşım net:
- İşe zihniyetle başlayın.
- Süreçleri değil, kültürü dönüştürün.
- “Nasıl daha çok toplantı yaparız?” değil, “Nasıl daha hızlı değer üretiriz?” diye sorun.
Agile’ı bir sertifika değil, bir karakter meselesi olarak görmek gerekiyor. Küçük, kararlı ekipler, müşteriyle sık sık temas kurmalı. Şirketin bütününde, sadece IT ekiplerinde değil, pazarlama, finans, insan kaynakları gibi tüm bölümlerde çevik değerler yaşatılmalı.
Çeviklik Sahne Işıkları Değil, Sahne Arkasıdır
Çevik olmak, herkesin önünde söylenilecek bir unvan değil, perde arkasında sessizce ama etkili bir şekilde işlerin yürütülme biçimidir. Forbes yazısının da vurguladığı gibi, eğer çevikliğe gerçekten inanıyorsak, etiketlere değil; insana, işbirliğine ve müşteriye odaklanmalıyız.
Agile bir logoyu takmak değil, bir zihniyetin içinde yaşamaktır.
Kaynak
- Steve Denning – How To Become Agile—Without The Agile Labels
- Yayın Tarihi: 29 Şubat 2024
Gerçek Agile Örnekleri: Etiketlerden Bağımsız Başarılar
Agile ilkelerini etiketsiz benimseyen, ama gerçekten çevik çalışan bazı şirketler:
1. Spotify – Ekip Özerkliği ve Kapsayıcı Kültür
Spotify, “Squad” ve “Tribe” gibi birimlerle Agile’ın sadece süreç değil, kültür meselesi olduğunu gösterdi. Ekipler bağımsız, karar alma süreçleri dağıtılmış ve herkesin öğrenmeye açık olduğu bir sistem geliştirdiler. Şirketin başarısının arkasında Scrum sertifikası değil, otonomi ve hızlı deney yapma kabiliyeti var.
2. ING – Radikal Dönüşüm
Hollanda merkezli banka ING, 2015’te tüm organizasyon yapısını yeniden inşa etti. Fonksiyonel siloları kaldırdı, küçük çevik ekipler kurdu. “Scrum mu, Kanban mı?” sorusuna değil, “Nasıl daha hızlı değer üretiriz?” sorusuna odaklandılar.
3. Airbnb – Müşteri Odaklı Ürün Gelişimi
Airbnb, kullanıcıdan gelen geri bildirimlere göre ürünlerini şekillendiriyor. Agile çerçevesi kullanmasalar da haftalık iterasyonlar, sürekli testler ve çapraz fonksiyonel ekiplerle çalışıyorlar.
4. Haier (Çin) – Mikrofirma Modeli
Çinli elektronik devi Haier, binlerce küçük girişimci ekibe bölündü. Her biri birer startup gibi çalışıyor. Hiyerarşi yerine, görev paylaşımı ve kendi kararlarını alma özgürlüğü var. Bu yapı dünyanın en çevik organizasyonlarından biri olarak gösteriliyor.
✅ Agile’da Doğru – ❌ Agile’da Yanlış
| ❌ YANLIŞ | ✅ DOĞRU |
| Scrum yapıyoruz, o zaman Agile olduk. | Takımlar öğreniyor, müşteri merkezli çalışıyorsa Agile’dir. |
| Her değişikliği onaylatmak için 5 yönetici gerekiyor. | Kararlar ekip düzeyinde alınır, liderlik dağıtılır. |
| Jira kullanmak çeviklik demektir. | Araçlar değil, değerler çevikliği belirler. |
| 6 ay önceden planladık, artık esneklik yok. | Planlar değişebilir, önemli olan uyum sağlama yeteneğidir. |
| Retrospective toplantısı yapmak zorundayız. | Geri bildirim kültürü varsa toplantı şart değildir. |
| “Hataları gösterme”, üst yönetim kızar. | Hatalar öğrenme fırsatıdır, şeffaflık güçtür. |
Dönüşüm Etiketle Başlamaz, İçsel Değişimle Başlar
Eğer Agile bir tabela değilse, onu yaşatmanın tek yolu değerlerle hareket etmektir. Yöneticilerden geliştiricilere kadar herkesin bu kültürü benimsemesi gerekir. Unutma: “Agile bir yöntem değil, bir zihniyet değişimidir.” Etiketsiz Agile olmak mümkündür, ama sahici çeviklik sadece niyet değil, uygulama ister.