Yazılım Zanaatkârlığı mı, Meslek Ahlakı mı? Dan North’tan Sert Eleştiriler”
“Zanaatkâr” Olmak Neden Şüpheli Bir Kimlik?
Dan North’un 15 Ocak 2011 tarihli blog yazısı “On Craftsmanship”, yazılım dünyasında giderek popülerleşen “software craftsmanship” (yazılım zanaatkârlığı) akımına yönelik oldukça eleştirel ve düşündürücü bir bakış sunuyor. Yazısının ilk cümlesinde şöyle diyor:
“Bu yazıyı uzun süredir yazmayı düşünüyordum, çünkü craftsmanship hareketiyle ilgili bir şey beni hep rahatsız etti.”
North’un temel derdi şu: Craftsmanship hareketi, yazılım geliştirmeyi bir sanat ya da zanaat olarak konumlandırırken, kullanıcıya değer sunma amacından uzaklaşabiliyor ve elitist bir altkültür yaratabiliyor.
“İyi Kod”dan Önce “Doğru Problem”
Dan North, yazılım geliştiricilerin görevinin “iyi kod yazmak” olmadığını vurgular. Asıl görev, müşterinin sorununu çözmektir.
“Yazılım geliştiricilerin görevi güzel kod yazmak değil, insanların problemlerini çözmektir.”
Craftsmanship hareketinin odaklandığı şey genellikle kod kalitesidir: test yazmak, temiz kod kurallarına uymak, SOLID prensipleri, vs. Ancak North’a göre, bu teknik derinlik bazen müşteriye değer sunma amacını gölgelemektedir. Bir yazılım “temiz” olabilir ama eğer müşterinin işine yaramıyorsa, amacına ulaşmış sayılmaz.
“Craftsman” Kimdir, Kime Denir?
North, kendilerini “zanaatkâr” olarak tanımlayan kişilerin davranışlarında bir sorun görür. Yazının en çarpıcı bölümlerinden birinde şöyle der:
“Bazı zanaatkârlar kendilerini gururla böyle tanımlıyor ama bana kalırsa, kendilerine bu ünvanı vermemeliler. Gerçek zanaatkârlar başkaları tarafından bu şekilde tanımlanır, kendi kendilerine değil.”
Yani “zanaatkâr” olmak, başkalarının size layık gördüğü bir niteliktir; tıpkı “usta” veya “deha” gibi. Kendi kendine bu ünvanı takmak, kibirli ve dışlayıcı bir etki yaratabilir. North bu tavrın, sektördeki bilgi paylaşımını ve kapsayıcılığı zedelediğini savunur.
“Zanaat” mı, “Meslek” mi?
North, yazılım geliştirmeyi bir zanaat olarak değil, bir meslek (profession) olarak tanımlamayı önerir.
“Ben yazılımı bir zanaat değil, bir meslek olarak görüyorum. Tıpkı doktorluk, mühendislik ya da hukuk gibi.”
Bir meslek; etik kuralları, standartları, mesleki gelişimi ve bir tür kamu hizmeti anlayışını içerir. Yazılım da günümüz dünyasında benzer bir sorumluluk taşır. Özellikle hayatı doğrudan etkileyen alanlarda (sağlık, ulaşım, finans) geliştirilen yazılımlar, “ustalık gösterisi” olmaktan çok, mesleki ciddiyet gerektiren işlerdir.
“Zanaatkârlık” Hiyerarşisi: Sessiz Kahramanlar Nerede?
Dan North yazısında, craftsmanship hareketi içinde zamanla bir tür “elit kulüp” atmosferi oluştuğunu ima eder. Yazılım camiasında bazı kişiler kendilerini “ustalar”, diğerlerini “çıraklar” olarak tanımlamakta ve bu hiyerarşi üzerinden otorite kurmaktadır.
“Gerçek zanaatkârlar, gururla kendilerine bu ünvanı takanlar değil; işlerini sessizce, kaliteli ve saygılı biçimde yapanlardır.”
North burada şu mesajı verir: Asıl saygıyı hak edenler; reklamını yapmayan, başkalarına üstten bakmayan ve takım çalışmasına değer veren yazılımcılardır.
Çözüm Önerisi: Daha Açık, Daha Saygılı, Daha Katılımcı Bir Kültür
Dan North, yazıyı pozitif bir öneriyle bitirir. Craftsmanship hareketi, yanlış yöne kaymadan nasıl evrilebilir?
- Yeni başlayanları dışlamayın. Onlara rehberlik edin.
- Kod kalitesi ile iş değeri arasındaki dengeyi koruyun.
- Kendinizi tanımlamak yerine başkalarına değer katmaya odaklanın.
- Zanaatkârlık yerine meslek etiğini benimseyin.
Yazılım Sanat Değil, Hizmettir
Dan North’un yazısı, yazılım geliştirme topluluğuna önemli bir hatırlatma sunar: Müşteriye değer sunmak, güzel kod yazmaktan daha önceliklidir. Yazılım geliştiriciler, sistemin merkezinde değil; kullanıcıya hizmet eden sorumlu profesyonellerdir. Yazılımın amacı, çözüm sunmak; yaklaşımı ise saygı, paylaşım ve sorumlulukla şekillenmelidir.
Kaynak: On Craftsmanship – Dan North
Yayın Tarihi: 15 Ocak 2011
Dünyanın En Mutlu Ülkesinden Öğrenilecek 5 Hayat Dersi - Özgür Özkök
2025-06-07 - 05:28[…] Mutluluk Zamanı, Bu Su Hiç Durmaz Yazılım Zanaatkârlığı mı, Meslek Ahlakı mı? Dan North’tan Sert Eleştiriler” […]